Yağlı güreş, Türk kültürünün en köklü ve en eski spor dallarından biri olarak yüzyıllardır Anadolu coğrafyasında yaşatılan bir gelenektir. Özellikle Edirne Kırkpınar başta olmak üzere, yurdun dört bir yanında düzenlenen yağlı güreş organizasyonları, nesilden nesile aktarılan bu mirası canlı tutmaya devam ediyor. Gaziantep’in merkezi ilçesi olan Şahinbey’de her yıl büyük bir coşkuyla organize edilen Şahinbey Yağlı Güreşleri, bu geleneğin en canlı yaşandığı etkinliklerden biri. Bu makalede, Şahinbey Yağlı Güreşleri’nin tarihçesi, önemi, organizasyonun detayları ve bölge kültürüne katkıları ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
Şahinbey Yağlı Güreşlerinin Tarihçesi
Gaziantep, tarihi ve kültürel zenginliği ile öne çıkan kentlerimizden birisidir. Ancak düz yazılı tarih kitaplarında genellikle Gaziantep’in lezzetleri, savunma kahramanlıkları ve sanayi gücünden bahsedilse de, şehrin spor kültüründe yağlı güreşlerinin yerini vurgulayan etkinlikler son yıllarda artmıştır. Şahinbey Belediyesi önderliğinde düzenlenmeye başlanan Şahinbey Yağlı Güreşleri, ilçede ata sporumuzu yaşatmayı ve çocuklara sevdirmeyi amaçlayan bir sosyal sorumluluk projesi olarak ortaya çıkarılmıştır.
Başlangıçta yerel pehlivanlarla mütevazı boyutlarda başlayan güreşler, zamanla Türkiye’nin çeşitli illerinden önemli başpehlivanların ve pehlivan adaylarının katıldığı bir festival havasına büründü. Özellikle son on yıldır ulusal düzeye taşınan bu organizasyon, yaz aylarında binlerce sporseveri ve ziyaretçiyi Şahinbey’e çekmeyi başarıyor.
Yağlı Güreş Nedir? Şahinbey’deki Uygulama Yöntemi
Yağlı güreş, özel olarak hazırlanan kispet adı verilen dana veya manda derisinden yapılan kıyafetleri giyen pehlivanların, vücutlarına bol miktarda zeytinyağı sürerek minder yerine çim veya toprak alanda mücadele ettiği geleneksel bir spordur. Pehlivanların zeytinyağı sürmesi, güreşi teknik anlamda daha zor ve heyecanlı hale getirir. Rakibini sırt üstü yere yatırmak (tuş etmek), yağlı güreşin temel kazanma kuralıdır.
Şahinbey Yağlı Güreşleri’nde de geleneksel kurallardan asla taviz verilmez. Cazgırların coşkulu manileri, mehter takımlarının gösterileri, miniklerden başpehlivanlara kadar tüm kategorilerde yapılan güreşler organizasyonun ruhunu yaşatan önemli detaylardır. Şahinbey Belediye Başkanı’nın da desteğiyle bu spora gönül veren çocuklar için ayrıca minik boylarda turnuvalar düzenlenir. Bu sayede hem spor okulları aracılığıyla hem de ailelerin teşvikiyle yeni nesil pehlivanlar yetiştirilir.
Organizasyonun İçeriği ve Atmosferi
Şahinbey Yağlı Güreşleri her yıl yaz aylarında, geniş bir çayırlık alanda veya özel olarak hazırlanan organizasyon sahasında gerçekleştirilir. Sahneye büyük bir ihtişam ile çıkan başpehlivanlar; öncelikle seremoniye katılır, ardından dualar eşliğinde halkın huzurunda sıralanır. Cazgır ise, her pehlivanın hakkında övgü dolu sözler sarf ederek seyircinin ilgisini canlı tutar.
Organizasyonda güreşler, farklı yaş ve kilolardaki pehlivanların boylara ayrılmasıyla başlar. Minik, teşvik, tozkoparan, deste, küçük orta, büyük orta, başaltı ve başpehlivanlık olmak üzere dokuz farklı boyda güreşçilere madalya ve çeşitli ödüller verilir. Gün boyunca süren kıyasıya mücadeleler, büyük bir seyirci kitlesinin tezahüratları ve coşkusu eşliğinde unutulmaz anlara sahne olur.
Şahinbey Yağlı Güreşleri sırasında adeta bir festival havası yaşanır. Etkinlik alanında çeşitli yiyecek-içecek stantları, yöresel el sanatlarının sergilendiği pazarlar ve çocuklar için oyun alanları da bulunur. Böylece yalnızca spor değil, aynı zamanda sosyal bir buluşma ve kültürel paylaşım ortamı da yaratılmış olur.
Geleneksel Değerlerin Yaşatılması
Yağlı güreş sadece bir spor dalı değil, Türk milletinin geçmişiyle, töresiyle, ahlakıyla özdeşleşmiş bir kültür değeridir. Şahinbey’de düzenlenen bu etkinlikler, geçmişten bugüne aktarılan bu değerlerin yeni nesillere taşınmasında çok önemli bir rol oynamaktadır. Büyük güreş organizasyonları, yerel halkın olduğu kadar kente dışarıdan gelen ziyaretçilerin ilgisini de çekmekte; folklorik zenginlikler ve halk oyunları gösterileriyle adeta kültür şölenine dönüşmektedir.
Güreş başlamadan önce yapılan dualar, yağ sürme törenleri, cazgırların ilginç manileri; Sporun yalnızca fiziksel bir rekabet değil, ruhsal bütünleşme ve dayanışmanın tezahürü olduğunu gözler önüne sermektedir. Ayrıca, pehlivanlar arasındaki centilmenlik ve saygı, güreşin asıl felsefesinin yaşatılmasını sağlar.
Ekonomik ve Sosyal Katkılar
Şahinbey Yağlı Güreşleri’nin bölgeye sağladığı sosyal ve ekonomik katkılar da azımsanamayacak düzeydedir. Şehrin farklı bölgelerinden, çevre illerden ve hatta yurt dışından gelen güreş severler sayesinde ilçenin otelleri, restoranları ve esnafı hareketlenir. Yöresel ürünlerin ve hediyelik eşyaların satıldığı stantlar sayesinde küçük işletmeler önemli kazançlar elde eder.
Organizasyon sırasında yapılan tanıtım ve medya yayınları, Gaziantep’in ve Şahinbey’in tanıtımına büyük katkı sağlar. Geleneksel sporlara ilgi duyan turistler, bu tarz etkinlikler sayesinde kente daha fazla ilgi gösterir.
Gelecek Nesillere Miras: Spor ve Eğitim
Şahinbey Yağlı Güreşleri’nin belki de en önemli misyonlarından biri, gençleri kötü alışkanlıklardan uzak tutup spora yönlendirmektir. Güreş okullarında yetişen çocuklar, disiplin, azim, saygı ve mücadele gibi değerleri öğrenirler. Belediyenin sağladığı spor malzemeleri ve antrenör desteğiyle gençler özgüven kazanmakta, sosyal hayata daha hızlı adapte olabilmektedir.
Her yıl ödül alan pehlivanların ilham kaynağı olması, genç yeteneklerin bu yolda ilerlemesini teşvik ediyor. Özellikle ilkokul ve lise düzeyindeki gençlerin oluşturduğu minik ve teşvik boylarındaki güreşlere ailelerin ilgisi de her geçen yıl artıyor.
Yağlı Güreşe Dair İlginç Bilgiler
- Türkiye’de yağlı güreşle ilgili en eski kayıtlar, Osmanlı İmparatorluğu dönemine kadar uzanır.
- Kispetin, pehlivanı hem olası yaralanmalardan koruması hem de mücadeleyi zorlaştırarak sporu daha heyecanlı kılması güreşin karakteristiğidir.
- Şahinbey Yağlı Güreşleri, Gaziantep’in geleneksel mutfağını ve müziğini tanıtmak için de önemli bir vesile olmuştur.
- Kırkpınar’da başlayan başpehlivanlık unvanı, Şahinbey Yağlı Güreşleri’nde de büyük anlam taşır. Her başpehlivan, ismini nesiller boyu yaşatmak ister.
Sonuç
Şahinbey Yağlı Güreşleri, bir spordan fazlası; köklü bir geleneğin, milletimizin karakterini yansıtan değerlerin ve toplumsal dayanışmanın ete kemiğe büründüğü büyük bir kültürel etkinliktir. Gaziantep’in kalbinde her yıl düzenlenen bu güreşler, ata sporumuzu yaşatmak, gençlere örnek olmak ve bölge turizmini hareketlendirmek adına önemli misyonlar üstlenmiştir.
Geleneksel değerlerle modern organizasyonun başarılı bir şekilde buluştuğu Şahinbey Yağlı Güreşleri, ülkemizin spor ve kültür hayatında her geçen yıl daha da önemli bir yere sahip olmaktadır. Eğer yolunuz Gaziantep’e düşerse, bu muhteşem atmosferi yerinde yaşamak ve Türk ata sporunun ruhunu hissetmek için Şahinbey Yağlı Güreşleri’ni mutlaka ziyaret edin!
